Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Περί δι-α-λόγων



                                                                  Περί δι-α-λόγων

 

Γιατί τα χαλασμένα γραμμόφωνα

και οι θραυσμένοι δίσκοι

στ’άδεια μαγαζιά

κάτω από τα σχισμένα πανό;

Προμηθέας Κυζιρίδης, Μετάστασις

 

 

Προφανώς υπάρχει (αν και σπανίζει) ο υπεύθυνος πολιτικός λόγος. Μάλιστα αυτή η ρητορική έχει και προσωπικό τίμημα αφού το σύστημα πάντοτε βρίσκει τρόπο και πρόσχημα για να τιμωρεί τους συνεπείς.

Υπάρχουν όμως και άλλα είδη πολιτικού λόγου, περισσότερο διαδεδομένα.

Ο ψευδής λόγος, τον οποίο εκφέρει κάποιος που δεν πιστεύει σ’αυτά που λέει και νομίζει πως κανείς δεν θα καταλάβει τα ψέματά του. Αυτός ο τύπος δεν θα μακρο/ημερεύσει εκτός κι αν μπεί στην ηγετική ομάδα (αρχηγός, δελφίνος, εκπρόσωπος τύπου) οπότε «δικαιούται να ψεύδεται».

Ο ιδιοτελής λόγος, τον οποίο εκφέρει κάποιος που θέλει να προστατεύσει ίδια ή συγγενικά ή φιλικά συμφέροντα και επιχειρηματολογεί με βάση και στόχο το ατομικό όφελος και όχι το νόμιμο ή το δίκαιο. Αυτός ο τύπος θα μεσο/ημερεύσει εφόσον τα συμφέροντα που «εκπροσωπεί» είναι τόσο ισχυρά ώστε να μπορούν να τον προστατέψουν σε περίπτωση «στραβής».

Ο κομματικός λόγος, τον οποίο εκφέρει, σαν ομολογία πίστης, ο αφελής –πιστός ή έμπιστος –αγνοώντας ίσως ότι η γραμμή δεν είναι όπως το Ευαγγέλιο. Συχνά αλλάζει και τον εκθέτει. Αυτός ο τύπος θα σιγήσει μόλις το μεγάφωνο το πάρει άλλος (πάντοτε με εντολή του κόμματος).

Ο συναισθηματικός λόγος, τον οποίο εκφέρει όποιος δεν έχει κανένα πειστικό, λογικό, θεμελιωμένο επιχείρημα και αρκείται στο να διακηρύσσει την ανάγκη για σύμπνοια, ενότητα, συντροφικότητα. Αυτός ο τύπος γρήγορα θα γίνει γραφικός και αναλώσιμος.

Ο δίκοπος λόγος, τον οποίο εκφέρει όποιος από αμηχανία ή δειλία, χρησιμοποιεί χρησμούς και αλληγορίες για να μπορεί να ερμηνεύει κατά το δοκούν και στον καθένα διαφορετικά τη σημασία και το νόημα. Αυτός ο τύπος επειδή παίζει à cheval μετακινείται εύκολα από κόμμα σε κόμμα αλλά στο τέλος «αποκαλύπτεται».

Ο χειρότερος όμως πολιτικός λόγος είναι ο δίβουλος. Άλλα λέει κι άλλα σκέφτεται. Άλλα διακηρύσσει κι άλλα πράττει. Άλλα τάζει κι άλλα υπογράφει. Συνήθως οι δίβουλοι πολιτικοί κρύβονται πίσω από το προσωπείο του επαναστατικού λαϊκισμού.

Ηθικό συμπέρασμα: Η πολιτική έχει ανάγκη από κανόνες και όχι από εξωραϊστικούς λόγους, κορώνες μιας χρήσης ή από showmen μιας παράστασης.

Υ.Γ.1. Προσοχή στις απομιμήσεις ιδίως στους νεόκοπους αριστερούς της «παρεούλας», των οφφιτσίων και της ίντριγκας, οι οποίοι κάνουν εχθρούς μόνον αυτούς που τους «κατάλαβαν». Για τους υπόλοιπους χρησιμοποιούν κατά περίσταση το βολικό συμβιβασμό ή συμψηφισμό.

Υ.Γ.2. Το επιχείρημα: «είμαστε κακοί, αλλά υπάρχουν και χειρότεροι από εμάς», πόσο αριστερό, ηθικό ή κοινωνικά αποδεκτό ακούγεται;