Δεν πρέπει κάτι να κάνω κι εγώ;

Εκτύπωση | Αποστολή | Μοιράσου

Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 09/05/2011

- Κύριε, τι κακό έκαναν αυτοί για να υποφέρουν έτσι;
- Αυτοί τιμωρούνται γιατί δεν έκαναν ποτέ καλό.
Δάντης, «Θεία Κωμωδία»

Το 'χω ξαναεπισημάνει. Συνέχεια μιλάνε για την κοινωνία της διακινδύνευσης. Συνέχεια επικαλούνται την κοινωνική αλληλεγγύη. Οι κοινωνικοί κίνδυνοι όμως και οι δεσμοί των ανθρώπων υπήρχαν πάντα. Τι άλλαξε άραγε; Η ηθική, η κοινωνική ή η πολιτική βάση της αλληλοβοήθειας; Ή μήπως ο ατομικισμός του φοβισμένου ανθρωπάκου κατισχύει της κοινής μοίρας της Ανθρωπότητας, κατοχυρώνοντας το δικαίωμα στην αδιαφορία;

ΩΣ ΓΝΩΣΤΟΝ δεν είναι η αγάπη προς τον πλησίον μου -συχνά άλλωστε δεν τον γνωρίζω καθόλου- που με ωθεί να αδράξω έναν κουβά νερό και να ριχτώ στο καιγόμενο σπίτι του.

ΕΙΝΑΙ ένα αίσθημα πολύ πιο ευρύ, ένα «ένστικτο ανθρώπινης κοινωνικότητας», καθώς η αλληλεγγύη δεν είναι το αποτέλεσμα μια απλής συμπάθειας, αλλά βασίζεται στο πραγματικό συμφέρον όσων είναι συνέχεια εκτεθειμένοι στους ίδιους κινδύνους, ώστε αλληλοβοηθούμενοι να τους αποφεύγουν και να τους απομακρύνουν.

«ΔΙΝΟΥΜΕ βοήθεια στους άλλους», γράφει ο Λαροσφουκό, «για να τους δεσμεύσουμε να μας την ανταποδώσουν σε παρόμοιες περιστάσεις». Η πρώτη εκδήλωση του αυτού ενεργητικού καθήκοντος δεν θα έπρεπε να αφορά τις περιπτώσεις «κοινής συμφοράς», όπως σ' αυτή την οικονομική κρίση που βιώνουμε; Η αμυντική αλληλεγγύη δεν αρκεί για να υπερβούμε τους δισταγμούς; Η ακριβής ανάλυση των αιτίων, των συνθηκών και των ορίων αυτής της αλληλεγγύης είναι το μόνο μέσο για τη μέτρηση των δικαιωμάτων και των καθηκόντων του ενός προς όλους και όλων προς τον ένα.

Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ υποστηρίζει πως το άτομο δεν έχει άλλη υποχρέωση από το να μη διαπράττει το «κακό». Για τα υπόλοιπα το κράτος πρέπει μόνο του να αντεπεξέρχεται στις λειτουργικές του ανάγκες. Τι συμβαίνει όμως όταν το κράτος είναι ανίκανο ν' αντεπεξέλθει σ' αυτό το ρόλο; Η εγωιστική συμπεριφορά του πολίτη, που βασίζεται στο αίσθημα πως και οι άλλοι θα του είχαν συμπεριφερθεί με τον ίδιο τρόπο, παύει να θεωρείται ως ένα σοβαρό επιχείρημα υπέρ της αδιάφορης παθητικότητας. Οχι (μόνο) για λόγους ηθικής τάξης, αλλά και για λόγους που σχετίζονται άμεσα με τη συλλογική συνείδηση και τη συνοχή μιας κοινωνίας που θέλει να λέγεται «ανθρώπινη» και πολιτισμένη.

ΥΓ. Σήμερα το «ύπουλο», διεφθαρμένο και γραφειοκρατικό κράτος δεν έχει υψηλούς στόχους ενότητας. Αντίθετα, επιχαίρει όταν οι «κοινωνικοί αυτοματισμοί» (που το ίδιο προκαλεί ή υποθάλπει) διαιρούν την κοινωνία.

Εμείς όμως, οι μη-ενάρετοι αλλά (ακόμα;) ευαίσθητοι πολίτες, πώς ακριβώς χειριζόμαστε την πίκρα και τον πόνο του άλλου;