Ποιος ελέγχει ποιον;

Εκτύπωση | Αποστολή | Μοιράσου

Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 05/07/2010

Δεν τους κοιτάζεις, αλλά είναι εκεί
στέκονται... όρθιοι... χωρίς πρόσωπα.
Ελσα Κορνέτη, Η ομοιομορφία της παραμόρφωσης

Ο όρος «κοινωνικός έλεγχος» έχει τόσο χρησιμοποιηθεί και τόσο «αναλωθεί» ώστε να χωράει τα πάντα και τίποτα. Ενας από τους λόγους που συνέβαλε σ' αυτή την ασάφεια είναι η υπερ-βολική πολιτικοποίηση του όρου και η ταυτόχρονη αποδυνάμωση της κοινωνιολογικής του αναφοράς.

ΔΕΝ αρκεί ο φόβος των ποινών για να ερμηνεύσει την υπακοή των πολιτών στους κοινωνικούς κανόνες. Χρειάζεται και κάτι παραπάνω που σχετίζεται σε κοινές συμφωνίες για την ηθική αξία ορισμένων αγαθών. Η αυτορρύθμιση της κοινωνίας και οι εσωτερικοί μηχανισμοί της αποσυμπίεσης δεν αποκλείουν τις συναινετικές συγκλίσεις.

ΚΑΝΕΙΣ όμως δεν νομιμοποιείται να δαιμονοποιεί, να θυματοποιεί, να εξοστρακίζει ή να εξουθενώνει άτομα ή ομάδες στο όνομα οποιασδήποτε «ορθότητας».

Ο κοινωνικός έλεγχος είναι ασφαλώς ασθενέστερος όταν αφορά ισχυρούς, αφού η ιδεολογία του νόμου και της τάξης δεν σχετίζεται μόνο με την ανάγκη διακυβέρνησης της κοινωνίας μέσω κανόνων δικαίου και ελέγχου του εγκλήματος, αλλά συνιστά αναπόσπαστο μέρος της κρατικής αυθεντίας.

ΤΟ δημόσιο συμφέρον, τα δικαιώματα του ανθρώπου, η αξιοπρέπεια οποιουδήποτε (εγκληματήσαντος, εκτραπέντος, παρεκκλίνοντος ή μη) πολίτη πρέπει να οριοθετούν αυστηρά και απαρέγκλιτα τις θεσμικές, κοινωνικές, πολιτικές, επιστημονικές παρεμβάσεις στο όνομα του «κοινωνικού ελέγχου».

Η μακρο-θεωρία της κοινωνικής αποδιοργάνωσης συμπληρώνεται συχνά με τη μικρο-θεωρία του πολιτικού οφέλους για να μπορούν να διακηρύττουν ορισμένοι τη μη-συμμόρφωση. Συμπάθεια, δέσμευση, ανάμιξη και δοξασίες δημιουργούν το τετράγωνο των παραγόντων άρνησης του κοινωνικού ελέγχου, με συνέπεια να εγκαθίσταται η γενικευμένη ανομία, που θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο τις ελευθερίες και τα δικαιώματα.

Η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν μπορεί να συνυπάρξει επί μακρόν με ένα αυταρχικό, κατασταλτικό και αυθαίρετο ποινικό σύστημα, αλλά ούτε και με την ανομική απονομή προσωπικής ή πολιτικής «δικαιοσύνης».

ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ μέχρι ποίου σημείου μπορούμε να παραγνωρίζουμε την κοινή συνείδηση για το ποια πράξη/παράλειψη είναι «εγκληματική»;

ΤΟ ιδεολόγημα-καπέλο κατισχύει του κοινωνικού συμβολαίου;

ΑΝ (π.χ.) όλα απορρέουν ευθέως και αποκλειστικά από την κυρίαρχη τάξη, τότε όποιος δεν ανήκει σ' αυτήν μπορεί ν' αρνηθεί τους κανόνες της και να ζήσει στο δικό του «νομικό σύστημα»; Μπορεί επίσης να μην εμπιστεύεται τη νομική επιστήμη, τους δικαστές, τους δικηγόρους διότι όλοι είναι προϊόντα της κυρίαρχης ιδεολογίας, την οποία (υποτίθεται ότι) υπηρετούν τυφλά; Επειδή παρόμοιες απόλυτες προσεγγίσεις και πρακτικές οδηγούν σε μια ανομική κοινωνία αλληλοσπαραγμού, προτιμότερος είναι ο δρόμος τού συνεχώς ανανεούμενου κοινωνικού συμβολαίου, δημοκρατικά νομιμοποιούμενου και συνεχώς ελεγχόμενου.

ΟΣΟ το ταχύτερο κατανοήσουν αυτή την παράμετρο πολίτες και κόμματα, τόσο το καλύτερο για τη Δημοκρατία.