Αυτο-νομιμοποιήσεις;

Εκτύπωση | Αποστολή | Μοιράσου

Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 19/04/2010

Τελικά το μεγαλύτερο κατόρθωμα του σύγχρονου πολιτισμού είναι η συγκατοίκηση
Γ. Χλούπης, Οδύσσεια εν άστει

Η Δημοκρατία εν κινήσει πρέπει να συνδυάζεται με το δίκαιο εν κινήσει. Η Δικαιοσύνη δεν περιορίζεται σε «κατασκευές» σχετικές με τις περιστάσεις και καταστάσεις της απονομής του δικαίου. Τις υπερβαίνει και δεν την προσ-δι-ορίζουν, ούτε πολιτικά ούτε ηθικά. Το δίκαιο ως κοινωνικό φαινόμενο στοχεύει στη δικαιοσύνη ως σχέση, η οποία αναζητεί μια ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στην κοινωνική τάξη και την αυτονομία των προσώπων/ελευθερία των πολιτών.

Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ συμβαδίζει με τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου, προϋποθέτει δηλαδή μια «πρωταρχική συμφωνία» (έστω υποθετική).

Η ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ της αντεγκληματικής πολιτικής για την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη συνιστά μια πολιτική απόφαση που πρέπει όμως να παγιώνεται με ένα δημοκρατικά νομιμοποιημένο ποινικό δίκαιο. Πρέπει ν' αποφευχθεί τόσο η αυθαιρεσία στον ορισμό του εγκλήματος (από το κράτος) όσο και στην άνομη μη-εφαρμογή των νόμων (από την κοινωνία). Το έγκλημα πρέπει όχι μόνο να παραβιάζει τον ποινικό νόμο αλλά και την πρωταρχική αξία που προσβάλλεται (π.χ. ζωή), την προστασία της οποίας -ακόμα και μέσω των ποινών- ενστερνίζονται όλοι.

ΑΛΛΟ όμως η γενική αποδοχή κι άλλο η ανατροπή του δικαίου στο όνομα ιδεολογημάτων. Η ισορροπία «ελευθερία-ασφάλεια» δεν θα επιτευχθεί ούτε με την πανοπτική εξουσία ούτε με άστοχες γενικόλογες αντι-εξουσιαστικές προτάσεις απεγκληματοποίησης των πάντων. Καταχρήσεις εξουσίας ή αυθαιρεσίας μπορούμε να 'χουμε απ' όλες τις πλευρές. Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι το έγκλημα αποτελεί για πολλούς «φυσιολογικό φαινόμενο», τούτο δεν σημαίνει ότι η κοινωνία δεν θίγεται και δεν πρέπει να αντιδράσει. Αλλωστε η σχετικότητα του όρου «φυσιολογικό» συνδέεται με την ανα-διά-ταξη των ποιοτικών στοιχείων των εγκλημάτων και των ποινών και όχι με την ατιμωρησία.

Η ΕΝΝΟΙΑ ή η φύση του εγκλήματος συνδέονται συχνά με τη διασάλευση της δημόσιας τάξης αλλά και με τη βίαιη «αντι-πολιτευτική» συμπεριφορά. Η Δικαιοσύνη περι-φρουρεί την τάξη, ιδίως την κρατούσα τάξη πραγμάτων, αλλά δεν πρέπει να νομιμοποιεί την αυταρχική εξουσία.

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ και το δίκιο δεν συμπίπτουν πάντοτε, γι' αυτό και η αναζήτηση της δίκαιης τιμωρίας ταλανίζει νομοθέτη και δικαστή. Αλλωστε μια άδικη τάξη παράγει αταξία και ακυρώνει το ρόλο του δικαίου.

Ο ΠΟΙΝΙΚΟΣ νόμος, και όχι η απουσία νόμου, προστατεύει τον πολίτη, υπό τον όρο όμως ότι η ποινή θα βρίσκεται σε συνάρτηση με το έγκλημα και υπό την προϋπόθεση ότι η ποινική παρέμβαση θα δια-τηρείται σε ένα minimum. Ο νόμος δεν είναι το όπιο της απονομής δικαιοσύνης. Δεν είναι σκοπός αλλά εργαλείο. Προσοχή όμως: όχι εργαλείο «ουδέτερης» κοινωνικής μηχανικής αλλά ρύθμισης ανθρώπινης συμπεριφοράς (στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η άρνηση των κανόνων).

ΥΓ. Το Κράτος Δικαίου στα δύσκολα φαίνεται (κι όχι στα Media).