Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Ριψάσπιδες;



Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 14/09/2009

Σε κάθε κύμα
η πέτρα σκεπάζεται
κι ο κάβουρας μαζί μ' αυτήν
ακίνητος
Κ. Μπεβεράτος, Ποιήματα

Αναρωτιέμαι ποιο είναι εκείνο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ή ακόμα και χάρισμα που διαθέτει ένας ηγέτης.

ΣΙΓΟΥΡΑ είναι η γνώση, η σύνεση, η λαϊκή αποδοχή (μέχρι και λατρεία), η στρατηγική, ίσως και η διαίσθηση. Ολα αυτά σε πολλούς συνδυασμούς μπορεί να διαμορφώσουν το προφίλ του αρχηγού, εφόσον ο ίδιος προσθέσει την πυγμή και την τόλμη.

ΑΔΥΝΑΜΟΣ/φοβισμένος ή άτολμος ηγέτης δεν υπάρχει. Πολλοί βέβαια -με τη βοήθεια διάφορων παρατρεχάμενων έμμισθων κονδυλοφόρων- κατορθώνουν και κρύβουν για ένα χρονικό διάστημα τις αδυναμίες, φοβίες και ατολμίες τους ή τις παρουσιάζουν ως σωφροσύνη του τύπου «δεν βιάζεται επειδή σκέπτεται σε βάθος το θέμα», «μελετάει όλες τις παραμέτρους» κ.ο.κ.

ΑΝ ΟΜΩΣ οι οποιεσδήποτε ανθρώπινες ιδιορρυθμίες ή αμφιβολίες είναι μέχρις ενός βαθμού κατανοητές, αυτό που συνιστά θανάσιμο ελάττωμα είναι ο «ηγέτης» να καθίσταται ρίψασπις. Στον πρώτο κίνδυνο της φήμης ή της υστεροφημίας του να πετάει τον πολιτικό του οπλισμό και την ιδεολογική του πανοπλία και ν' αναζητεί καταφύγιο τάχατες στην Ευρώπη, τάχατες στο Θιβέτ, τάχατες στα Απομνημονεύματά του. Αυτή τη συμπεριφορά φυγής προς τα πίσω (ή προς τα πλάγια) θα 'πρεπε το πολιτικό σύστημα να τη χαρακτήριζε «μη έντιμη πολιτική στάση» και να τιμωρούσε τους ριψάσπιδες (όσο ψηλά κι αν βρίσκονταν) με την ποινή «του πολιτικού θανάτου». Είναι ηθικά αδιανόητο κάποιος που ψηφίστηκε από τον λαό, διαχειρίστηκε την όποια εξουσία, χάραξε γραμμές και στρατολόγησε οπαδούς, τη δύσκολη στιγμή -προ των πυλών της ήττας- να το «σκάει». Η αυτομόληση δεν νοείται μόνον όταν κάποιος συντάσσεται με τον εχθρό αλλά και όταν κάποιος αυτο-απ-εντάσσεται από τις ευθύνες του και τρέπεται σε πολιτική φυγή και προσωπική σωτηρία.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ τέτοιων «μικρών» ηγετίσκων (κατ' ακολουθίαν και «μικρών ανθρώπων») είχαμε και έχουμε.

ΤΟ ερώτημα είναι γιατί τα κόμματά τους, οι φορείς, οι ψηφοφόροι σιωπούν και δεν καταδικάζουν τέτοια δειλία. Ποια δικαιολογία, ποια διαφωνία, ποιο πολιτικό επιχείρημα μπορεί να σταθεί όρθιο όταν αυτός που τα επικαλείται φεύγει σκυφτός; Ποια συγκυρία, ποια σκοπιμότητα και ποιος συμψηφισμός μπορεί να ερμηνεύσουν δημοσκοπικές παραιτήσεις και εγωπαθείς αποσύρσεις;

Η πολιτική ιστορία της χώρας δεν γράφεται με επικοινωνιακά τρικ, απυρόβλητα λόγω διεθνών διασυνδέσεων ή εκ των υστέρων «τσαντίλες» κι ευθυνοφοβίες. Αν ο καλός καπετάνιος φαίνεται στη φουρτούνα, ο καλός ηγέτης αναγνωρίζεται την ώρα του ναυαγίου. Ή ταν ή επί τας. Τα υπόλοιπα είναι παραμυθάκια για ιθαγενείς.

ΥΓ.: Κι επειδή πολλοί επικαλούνται την ένδοξη ιστορία μας, θυμίζω ότι ο Μέγας Αλέξανδρος όχι μόνον έκοψε τον Γόρδιο Δεσμό με το σπαθί αλλά έμπαινε μπροστά στη μάχη.