Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Μας έφυγε όλη η μαγκιά;



Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 18/05/2009

Βλέπω και ξαναβλέπω
το ίδιο έργο
μήπως αυτή τη φορά
το τέλος είναι άλλο
Τάσος Κουράκης, Ιερωτικόν

Κι εκεί που ήμασταν (ηθικά; κοινωνικά; πολιτισμικά;) έτοιμοι να ανασυναρμολογήσουμε το σύμπαν, να ανατροχοδρομήσουμε τον πλανήτη Γη και να επισκευάσουμε το ανθρώπινο είδος, εκεί που η επιστημονική (και πολιτική;) αλαζονεία εγκατέλειψε τη διερεύνηση του υπάρχοντος βιόκοσμου διότι σαγηνεύτηκε από τις βιοεξουσιαστικές δυνατότητες μεταβολής των πάντων, εκεί δηλαδή που ο κτιστός άνθρωπος αποφάσισε ότι ήρθε η στιγμή να αναγορευθεί σε Κτίστη -Μετα-Ανθρωπο, έπεσε στο κεφάλι μας η Νέα Γρίπη. Ολοι γίναμε και πάλι φοβισμένα ανθρωπάκια που (προς τα έξω) «παίρνουμε τα κατάλληλα μέτρα», αλλά που (προς τα μέσα) προσευχόμαστε να μη μας πετύχει η πανδημία.

ΑΠΟ τη μια η επινόηση του μέλλοντός μας κι από την άλλη η διαχείριση των σημερινών κινδύνων θέτουν (και πάλι) την ανθρωπότητα μπροστά σε κρίσιμα ερωτήματα ή και διλήμματα.

ΑΝ το φαινόμενο της Ζωής δεν ταυτίζεται με την έννοια της ζωής (του καθενός αλλά και όλων) κι αν θέλουμε να γίνουμε «άλλοι» από αυτούς που είμαστε, πρέπει να συνεκτιμήσουμε δύο βασικές ηθικοφιλοσοφικές παραμέτρους: πρώτον, έχουμε το δικαίωμα στο όνομα της βελτίωσης (;) των απο-επι-γόνων να γίνουμε σκλάβοι της μελλοντικής ανθρωπότητας· δεύτερον, ποιος θα ευθύνεται για την αποτυχία ή παρέκκλιση των φιλοδοξιών του να μην είμαστε «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν», αλλά να γίνουν οι επόμενες γενιές απεικονίσεις της δικής μας, με άλλα λόγια ποιος εγγυάται ότι οι ευγονικές αλχημείες και εντέλει η βιολογική Αποκάλυψη θα λειτουργήσει υπέρ του ανθρώπινου είδους;

ΕΧΟΥΜΕ -και με ποια διαδικασία- συμφωνήσει για το «τι είδος μετα-άνθρωπο θέλουμε να παραγάγουμε»; Είμαστε πεπεισμένοι ότι το humunculum (ανθρωποειδές) που θα είναι είναι ολίγον πρωτόπλασμα, ολίγον τρανζίστορ και ολίγον ηλεκτρονικά τσιπάκια θα είναι περισσότερο ελεύθερο στις επιλογές του και περισσότερο ευτυχές στις προσδοκίες του από τον σημερινό «φυσικό άνθρωπο»;

ΑΝ ο άνθρωπος που διαμορφώθηκε μέσα στις ιστορικοκοινωνικές συνθήκες έχει «σκοτεινή» ψυχή, ο μετα-άνθρωπος ως προϊόν των εργαστηρίων θα έχει λευκό, δηλαδή άγραφο, παρελθόν και προρρυθμιζόμενο μέλλον;

Η Νέα Γρίπη, οι καινούργιοι και οι παλιοί φόβοι, ας μας δώσουν την ευκαιρία να αναστοχαστούμε πού μπορεί να καταλήξει η εργαλειοποίηση του ανθρώπου, η διάκριση των γονιδίων (και των φορέων τους;) σε χρήσιμα και μη, ποια είναι η «ευγονική του καλού» και η «δημοκρατία των τέλειων όντων» και εντέλει μήπως το πεπερασμένο του ανθρώπου μάς επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε -αργά ή γρήγορα- «τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος» (τουλάχιστον όσο ζεις).