Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Θανάσιμο παιχνίδι για δύο;



Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ", 14/12/2008

H βία έχει, δυστυχώς, μεταλλαχθεί σε τρόπο έκφρασης, επικοινωνίας και τελικά ζωής των ανθρώπων, αλλά και σε μέσο άσκησης πολιτικής. Η βία κινείται άνετα στο δρόμο, στο γραφείο, στην τηλεόραση, στο σπίτι, στη διαδήλωση, παντού. Βία λεκτική, βία κινήσεων και συμβολισμών, βία ενηλικίωσης, βία εγκληματική. Πολλές φορές και εκφάνσεις εγκλωβισμένων, περιθωριοποιημένων, διαψευσμένων ανθρώπων, αλλά παράλληλα και εγκληματικών οργανώσεων.

Το κρίσιμο ερώτημα εξακολουθεί, πάντως, να μένει αναπάντητο: Ποια είναι η δημοκρατική προσδιορισμένη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη νόμιμη και την παράνομη βία; Από ποιο σημείο και μετά η κρατική νομιμοποιημένη καταστολή γίνεται βάναυση και αυθαίρετη βία στην οποία ο λαός οφείλει να αντισταθεί και από ποιο σημείο και μετά η βία της (όποιας έντασης) κοινωνικής απειθαρχίας μετεξελίσσεται σε τυφλή τρομοκρατία στην οποία πρέπει η Πολιτεία (και η Δημοκρατία) να αντιταχθεί;

Εχω την εντύπωση πως η άμετρη, άσκοπη βία κατέστη εγγενές στοιχείο των πολιτικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων με συνέπεια «η πολιτική βία από τα πάνω» (θεσμοποιημένη βία, δομική βία) να προκαλεί «την πολιτική βία από τα κάτω» (συλλογική αντι-βία) και οι δύο μαζί να σφιχταγκαλιάζονται σ' ένα τέτοιο θανάσιμο παιχνίδι εκτός ελέγχου που συνήθως καταλήγει σε δημοκρατική εκτροπή.

Η παροξυστική βία αναδεικνύει μια κρίση που ενυπάρχει και στους δύο μονομάχους, οι οποίοι μιμούνται ο ένας τον άλλο στα μεγέθη καταστροφής και έτσι «νομιμοποιούν» ο ένας τον άλλο (ενώ στην ουσία απονομιμοποιούν την πολιτική). Η πολιτική βία (με τις διακλαδώσεις της στην παρα-κρατική βία) γίνεται ένα κουβάρι με την πολιτική αντιβία (με τις διακλαδώσεις της στην κοινωνική βία), από το οποίο δεν μπορεί να αποσπάσεις κάποια άκρη που δεν θα 'ναι βαμμένη στο χρώμα μιας προϋπάρχουσας ιδεολογικής τοποθέτησης για το ποιος «έριξε την πρώτη σφαίρα».

Επειδή η βία θα συνεχίσει να μολύνει τη ζωή μας και να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλειά μας, μόλις βγούμε από τα τραγικά γεγονότα που βιώνουμε όλοι ως εθνικό πένθος, καλά θα ήταν να θέσουμε εκ νέου τα όρια της δημοκρατικής λειτουργίας και ευθύνης (όλων προς όλους).

Δεν αρκεί ο έτσι κι αλλιώς αναγκαίος δημοκρατικός έλεγχος (επί) της Αστυνομίας και της αστυνόμευσης. Μας χρειάζεται και ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης προς εαυτούς και αλλήλους.