Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Correct ή direct;



Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 14/07/2008

Θα δοκιμάζουν ακόμα
όνομα οι λέξεις
Λίνος Ιωαννίδης, οι λέξεις

Η σύγχρονη πολιτική βρίσκεται μπροστά σε νέες καταστάσεις, που δεν μπορεί η ίδια ούτε να οριοθετήσει ούτε να διαχειριστεί. Αφού λοιπόν δεν φαίνεται να ανατρέπονται οι αρνητικοί κοινωνικοπολιτικοί όροι, πολλοί επιχειρούν να ελαφρύνουν την ορολογία (στο όνομα ενός ανέξοδου «ανθρωπισμού» ή ψευδο-προοδευτισμού).

ΕΤΣΙ, ο διπρόσωπος πολιτικός χαρακτηρίζεται «προβληματισμένος», το λαμόγιο μεταβαπτίζεται σε «ευκαιριακό επενδυτή», οι μεσάζοντες καλούνται «θετικοί παράγοντες του εκσυγχρονισμού», οι δεξιοί φιγουράρουν «ως κεντροδεξιοί» και οι λιγότερο δεξιοί αυτο-αναγορεύονται σε «κεντροαριστερούς». Γενική αναβάθμιση των συμ-παικτών.

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ και οι όροι δεν υπηρετούν πλέον τα πράγματα, ούτε αποδίδουν την ουσία των πραγμάτων αλλά εξασφαλίζουν την ιδιοτελή χρήση των πραγμάτων.

ΑΛΛΑΖΕΙ όμως το status ή η βίωση της πραγματικότητας με τη (συν)αλλαγή των όρων; Κι αν αισθάνονται άνετα οι των άνω στρωμάτων, απενεχοποιούνται το ίδιο και οι των κάτω;

ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ κάποιον ψυχικά πάσχοντα που να έγινε ευτυχής, επειδή αναφέρεται ως «χρήστης ψυχικών υπηρεσιών»; Γνωρίζετε κάποιον φυλακισμένο που να νιώθει καλύτερα, επειδή η φυλακή μετονομάστηκε σε κατάστημα κράτησης; Γνωρίζετε κάποιον κοινωνικά αποκλεισμένο που να βλέπει το μέλλον περισσότερο αισιόδοξα, επειδή καταγράφεται ως «επωφελούμενος προγραμμάτων»;

ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΑΙ το στιγματιστικό και απαξιωτικό περιεχόμενο ορισμένων λέξεων. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι η αλλαγή και μόνο των όρων οδηγεί στην απάλειψη των αρνητικών αναπαραστάσεων, των στερεοτύπων, των προκαταλήψεων, των διακρίσεων.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ και καθήκον της διανόησης (και όχι μόνο) δεν είναι να παρουσιάζεται ως politically ή socially correct αλλά να «χτυπάει» (με γραφίδα και ντιρέκτ γροθιά) το κέντρο του προβλήματος. Αλλιώς η πολιτικοφιλοσοφική αλήθεια των διανοουμένων και η βιωμένη πραγματικότητα των αδύναμων δεν θα συναντηθούν ποτέ (ούτε στις λέξεις, ούτε στα νοήματα, ούτε στις κατα-στάσεις) και η λεκτική συμπαιγνία θ' αφορά μόνο τους διαπλεκόμενους. Χωρίς σταθερές λέξεις δεν μπορεί ο πολιτισμός μας να διατηρήσει σταθερές αξίες γιατί πολλοί αρέσκονται ή και βολεύονται στο να κρύβονται πίσω από τις λέξεις (ή από το γράμμα του νόμου) για να μη δίνουν λογαριασμό για τα έργα τους. Γι' αυτό μας χρειάζεται μια ευθεία λέξη για κάθε ευθεία σχέση ή κατάσταση.

ΥΓ. Αλήθεια, ποιο περιεχόμενο δίνουν οι πολιτικοί στον όρο «πολιτική ηθική», οι πολίτες στον όρο «κοινωνική συνενοχή» και ο λαός στον όρο «ασυλία»;