Υπουργεία Ελευθεριών ή κατα-στολών;

Εκτύπωση | Αποστολή | Μοιράσου

Άρθρο στο περιοδικό "ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ", Τεύχος 15, 2007

Για να υπάρξει κοινός ρυθμός
χρειάζεται εξαναγκασμός.
Κ. Μάστρακα, Θρύψαλα

H δημόσια ασφάλεια αποτελεί ένα κοινό αγαθό συνυφασμένο με την κοινωνική αλληλεγγύη και την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών και σε κάθε περίπτωση αναπόσπαστο μέρος του τρίπτυχου «Ελευθερία - Δικαιοσύνη - Ασφάλεια» (του οποίου ένα και μόνο στοιχείο να υποχωρήσει είναι βέβαιη η συνολική κατάρρευση). Αυτό το τρίπτυχο καλείται να υπηρετήσει η (λεγόμενη) Νέα Διακυβέρνηση με πολιτειακούς φορείς τα υπουργεία Εσωτερικών & Δικαιοσύνης. Στο σημερινό άρθρο θ' αναφερθώ στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις προκειμένου το «υφυπουργείο Δημόσιας Τάξης» να μπορεί (εφόσον βέβαια θέλει) να παίξει σωστά το νέο του ρόλο στη διαχείριση των παγκοσμιοποιημένων κρίσεων.

Στο επίπεδο των δομικών και διαρθρωτικών αλλαγών (αλλά και των ενυπαρχόντων συμβολισμών) θα πρότεινα το υπουργείο Δημόσιας Τάξης να συγχωνευόταν με το υπουργείο Δικαιοσύνης υπό το νέο τίτλο: Υπουργείο Δικαιοσύνης, Δημόσιας Ασφάλειας & Προστασίας των Ελευθεριών, να ιδρυθεί (επιτέλους) το τετράκις εξαγγελθέν Ινστιτούτο Αντεγκληματικής Πολιτικής (ώστε να παρέχονται αξιόπιστα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για την εγκληματικότητα), να συγκροτηθεί ένα Κεντρικό Συμβούλιο Πολιτικής για την Ασφάλεια (στο οποίο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των Κομμάτων, ο Συνήγορος του Πολίτη, ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ.α.) και να μετονομαστεί η ΕΥΠ σε Υπηρεσία Προστασίας Ελληνικής Δημοκρατίας (με διαφοροποίηση σε ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας).

Στο θεσμικό επίπεδο επείγει ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση της εκπαίδευσης / επιμόρφωσης των αστυνομικών (χωρίς αγκυλώσεις και συμπλέγματα), η σύνταξη κώδικα καλής συμπεριφοράς και δεοντολογίας αστυνομικών και η βελτίωση του status τους (συνταξιοδοτικό, ασφαλιστικό κ.λπ.).

Κρίσιμες παράμετροι είναι επίσης η (πολιτική) υποστήριξη των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας, η ενίσχυση του Αστυνομικού της Γειτονιάς και γενικότερα η ενθάρρυνση όλων των μέτρων πρόληψης. Στο ίδιο πλαίσιο θα έθετα και τη θέσπιση κινήτρων για είσοδο στο Σώμα περισσότερων γυναικών, Τσιγγάνων, Πομάκων, Ελληνο-ποντίων κ.ο.κ.

Τέλος, στο επικοινωνιακό επίπεδο κρίνω χρήσιμη τη δημιουργία Αρχείου ταινιών που έχουν γυριστεί με βάση τη ζωή/δράση των αστυνομικών, την ίδρυση Μουσείου Εγκλήματος και Αστυνομίας, τη δημιουργία Ραδιοφωνικού Σταθμού «Μπλε φίλοι» και την επινόηση Μασκότ - συμβόλου της Αστυνομίας. Ένα ειδικό πρόγραμμα Open Day , όπου οι πολίτες θα μπορούν ελεύθερα να επισκέπτονται αστυνομικά τμήματα και να συζητούν με τους εργαζομένους σ' αυτά, θα βοηθούσε στην άρση των προκαταλήψεων. Γνωρίζω ότι η ανασφάλεια συνιστά μια βραδυφλεγή βόμβα για την κοινωνική μας ζωή αλλά και για την ίδια τη Δημοκρατία.

Γνωρίζω ότι η παγκοσμιοποίηση του εγκλήματος (κυρίως, οι πολυεθνικές Μαφίες) και της τρομοκρατίας (ιδίως των τυφλών κτυπημάτων) έχουν επηρεάσει τόσο πολύ τους πολίτες ώστε να ζητάνε πλέον από μόνοι τους περισσότερη καταστολή (προς κάθε κατεύθυνση). Γνωρίζω ότι η μπλε (υπο)κουλτούρα της Αστυνομίας χρειάζεται χρόνο για ν' αποδεχθεί το δημοκρατικό έλεγχο και να αποζητάει την κοινωνική συναίνεση. Επειδή όμως (φαίνεται να) ζούμε σε μια κοινοβουλευτική εποχή (ή περίοδο) γενικότερων συγκλίσεων νομίζω πως θα ήταν ωφέλιμο να καλλιεργηθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ Πολιτείας και πολίτη κι ένα κλίμα συνεργασίας μεταξύ των κομμάτων (και των λοιπών εμπλεκομένων φορέων).

Σ' αυτό το πλαίσιο πρέπει η νέα ηγεσία να προγραμματίσει:

Συναντήσεις με Προέδρους Δικηγορικών Συλλόγων (Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης) (για ζητήματα συνεργασίας με Αστυνομία και ευρύτερα θέματα,).

Συναντήσεις με Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων (για ζητήματα τάξης στα Δικαστήρια και ευρύτερα θέματα).

Συναντήσεις με Προέδρους Νομικών Σχολών (για εισαγωγή μαθήματος «Δίκαιο Δημόσιας Τάξης»). Συναντήσεις με Καθηγητές Εγκληματολογίας (ελεύθερη συζήτηση για την εγκληματικότητα).

Ως γνωστόν, η κατοχύρωση και διατήρηση της δημόσιας τάξης / ασφάλειας και η προστασία της κρατικής ασφάλειας συνιστούν το κύριο έργο της Αστυνομίας. Τούτο δεν σημαίνει βέβαια ότι η Αστυνομία δεν πρέπει να αναλάβει έργο πρόληψης ή ότι η βία συνιστά το μοναδικό τρόπο επίλυσης προβλημάτων, χα οποία καλείται να διαχειριστεί η Αστυνομία.

Τα ΜΜΕ

Η Αστυνομία παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ ως ο μοναδικός φορέας επίσημου κοινωνικού ελέγχου, ως ο αποκλειστικός υπεύθυνος για κάθε κατασταλτική ενέργεια. Η πολιτική ευθύνη στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων, η κοινωνική ευθύνη στην πρόληψη, αλλά ακόμα και η προσωπική ευθύνη στις επιλογές αποσιωπούνται.

Η απομόνωση / αποξένωση του αστυνομικού από το κοινωνικό σώμα καταλήγει σε μια εσωστρέφεια του ίδιου του θεσμού με απώτερη συνέπεια την εμπέδωση / διεύθυνση αντιλήψεων του τύπου «εμείς ενάντια στους άλλους».

Θεωρώ τραγικό λάθος τη «γενίκευση», τον απόλυτο αφορισμό που επιπίπτει επί όλου του Σώματος, το στιγματισμό, την ετικέτα και τα συναφή στερεότυπα. Κρίσιμες παράμετροι για την αξιολόγηση μιας αστυνομικής επιχείρησης είναι: η νομιμότητα της επέμβασης, η βασιμότητα των μέτρων και η κοινωνική αποδοχή του αποτελέσματος.

Αυτή τη διαντίδραση «Αστυνομίας -Κοινότητας» πρέπει να υπηρετούν ταΜΜΕ ορίζοντας τις αρχές με βάση τις οποίες θα αξιολογούμε περιπτώσεις που ευνοούν το κλίμα εμπιστοσύνης (ή δυσπιστίας), χωρίς όμως έξωθεν παρεμβάσεις.

Ίσως είναι πολύ αισιόδοξο να περιμένει κανείς είτε να «επανιδρυθεί το κράτος» μέσω της αλλαγής ρόλου των αστυνομικών είτε να δοκιμαστεί «η συμμετοχική δημοκρατία» στο πεδίο της αντεγκληματικής πολιτικής. Στα δύσκολα όμως φαίνονται οι καπετάνιοι (μπλε ή πράσινοι δεν έχει σημασία, αφού το έγκλημα είναι μια τρικυμία που μπορεί να μας βουλιάξει όλους).