Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Ενοχές επί της οθόνης;



Άρθρο στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 07/04/2008

Κάποιοι μιλούν για έγκλημα χωρίς ίχνη
κι άλλοι για καταιγίδα φοβερή
μα εγώ φαντάζομαι μιαν έκρηξη
που έγινε σε λάθος εποχή
Σπ. Κατσίμης, Ανεξιχνίαστα

Ο μαζικός πολιτισμός και η μαζική δημοκρατία γέννησαν τα μαζικά μέσα. Το αν αυτή η νέα τεχνολογία μετατρέπει το κοινό σε μάζα ή όχλο, αν προ-επιλέγει ή (ανα)παράγει πολιτισμικά σχήματα, το αν κατασκευάζει μηνύματα εξαρτώνται εν πολλοίς από την ανοικτότητα και την ορατότητα της δημόσιας σφαίρας.

ΑΝ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ, οι αξίες και τα μέσα επίτευξής τους, οι ιδέες και πρακτικές μιας κοινωνίας επηρεάζονται μονοδρομικά από τα ΜΜΕ, τούτο σημαίνει ότι οι πολιτιστικοί κανόνες υποτάσσονται πλήρως στις αναπαραστάσεις και στις εικόνες, δηλαδή στους «μύθους» των Media.

ΑΝ ΤΑ ΜΜΕ αφ' ενός κατασκευάζουν την κοινωνική πραγματικότητα κι αφ' ετέρου «επιβάλλουν» και το ερμηνευτικό πλαίσιο αναφοράς για την κατανόηση αυτής της πραγματικότητας τότε πρέπει ν' (απο)δεχτούμε ότι είμαστε όλοι δέσμιοι και όμηροι ενός μιντιακού (τεχνολογικού) ντετερμινισμού.

ΟΥΤΕ ΟΜΩΣ η συλλογική συνείδηση διαπλάθεται ευθέως και νομοτελειακά από τις οθόνες ούτε η κυρίαρχη ιδεολογία ασκείται αποκλειστικά διά των ΜΜΕ και κυρίως ούτε οι (δι-) ανθρώπινες συμπεριφορές είναι «προκάτ».

ΟΥΤΕ Ο (ανύπαρκτος) τύπος του μέσου (μαζ)ανθρώπου ούτε οι φόβοι για το δεσποτισμό της τυραννίας της (μαζο)πλειοψηφίας μπορούν να αναχαιτίσουν μια ανοικτή δημοκρατική κοινωνία. Ο (τηλε)μονοδιάστατος άνθρωπος, ο οποίος στοχάζεται και συμπεριφέρεται ως οιονεί ρομπότ δεν υπάρχει στη φύση και στην κοινωνία. Ο α-συνείδητος, ο μη συνειδητοποιών και μη συνειδητοποιημένος και ο έχων μόνιμα και σταθερά ψευδή συνείδηση άνθρωπος συνιστούν «καρικατούρες» (δηλαδή ιδεολογικές κατασκευές) και όχι πραγματικές οντότητες.

ΤΑ MEDIA περισσότερο συμβάλλουν στη συνεχή (συχνή και αντιφατική) αλλαγή των τρόπων προσέγγισης και των σχέσεων υποκειμένου - πραγματικότητας παρά παγιώνουν μια κοινωνικά προκαθορισμένη (ψευδή) συνείδηση.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ζωή πάντοτε θα επικρατεί επί της εικονικής πραγματικότητας και οι κοινωνικές διεργασίες πάντοτε θα υπερισχύουν των επικοινωνιακών μοντέλων.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ των ΜΜΕ στις εμπειρίες μας (ακόμη και στη μνήμη μας) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ευρύτητα και ποιότητα της δημόσιας σφαίρας και του δημόσιου διαλόγου που δεν επιτρέπουν να δημιουργηθεί μια υπερπραγματικότητα ειδώλων.

ΕΚΤΟΣ ΑΝ θέλουμε να ζούμε εντός οθόνης και εκτός ζωής, διότι έτσι οι ενοχές μας βολεύονται καλύτερα.