Συνέντευξη στην «ΕΞΕΔΡΑ»

Εκτύπωση | Αποστολή | Μοιράσου

Περιοδικό "ΕΞΕΔΡΑ" | Απρίλιος 2007
Συνέντευξη στην ΕΛΣΑ ΠΥΚΝΗ

Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα των εξεγέρσεων στις φυλακές όλης της χώρας, επανέρχονται στο προσκήνιο τα πολλά αλλά και άλυτα προβλήματα των κρατουμένων. Ο καθηγητής εγκληματολογίας του Τμήματος Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Πανούσης, απαντά στις ερωτήσεις της "Εξέδρας" και τον ευχαριστούμε πολύ για την ανταπόκρισή του. 
Αναφέρεται χαρακτηριστικά σύμφωνα με στοιχεία του Υπ. Δικαιοσύνης (2006), ότι ενώ η χωρητικότητα των φυλακών είναι 5.584 θέσεις, ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων είναι 10.089 άτομα. Οι αλλοδαποί είναι 4.413, οι ανήλικοι 525 και οι γυναίκες 592. Οι παραβάτες του Ν. Περί Ναρκωτικών ανέρχονται σε 4.411. Και δεν είναι μόνο τα νούμερα που τρομάζουν αλλά είναι όπως περιγράφονται οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

ΕΞΕΔΡΑ: κ. Πανούση, είναι λίγο ως πολύ γνωστά τα προβλήματα του υπερπληθυσμού και των άθλιων συνθηκών διαβίωσης στις φυλακές της χώρας. Δεν «κρύβετε» άλλωστε και τη θέση σας ότι όταν «η διακίνηση ουσιών» στις φυλακές πάει καλά, τα πράγματα είναι ήσυχα. Τώρα τι συνέβη, ποια ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι;

Γ.Π.: Η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι στις φυλακές, σχετίζεται άλλοτε με εσωτερικές εντάσεις (αυτοκτονίες, σκληρά πειθαρχικά κλπ.) και άλλοτε με συγκυρίες (νομοθετικές συζητήσεις, αλλαγή υπουργού κ.ο.κ.). Στην προκειμένη περίπτωση επωφελήθηκαν από μια περίοδο κινητοποιήσεων, χρήσης αστυνομικής βίας και αυστηρότητας ποινών και βρήκαν την ευκαιρία να προβάλλουν τα αιτήματά τους (πολλά από τα οποίο είναι χρόνια και βασικά).

ΕΞΕΔΡΑ: Πιστεύετε ότι επιτυγχάνεται ο σωφρονισμός των κρατουμένων με το ισχύον ποινικό σύστημα;

Γ.Π.: Δεν είμαι πλέον βέβαιος για το ποιος τελικά θέλει το σωφρονισμό των κρατουμένων. Η πολιτεία (και η σωφρονιστική διοίκηση) έχει ως μοναδικό σκοπό να μείνουν οι φυλακές «ήσυχες», η κοινωνία εξακολουθεί να φοβάται τον εγκληματία και τον αποφυλακισμένο (όσες εγγυήσεις και να δίνονται ότι «βελτιώθηκε») και ο ίδιος ο κρατούμενος, γνωρίζοντας ότι κουβαλάει σ' όλη του τη ζωή το σταυρό του στίγματος «θέλει να βγάλει» όσο γίνεται γρηγορότερα και ευκολότερα τη φυλακή (μη πιστεύοντας ότι εκεί μέσα θα γίνει καλύτερος άνθρωπος). ’ρα ο σκοπός της μεταχείρισης πρέπει να ξανασυζητηθεί σοβαρά, ειλικρινά και πολυεπίπεδα.

ΕΞΕΔΡΑ: Έχετε κάνει αναφορά σε μια καινοτόμο ιδέα για «ανοιχτή φυλακή», όπου η κοινωνία των πολιτών θα μπορεί να έχει πρόσβαση στη φυλακή. Πώς μπορεί να υλοποιηθεί αυτό;

Γ.Π.: «Ανοιχτή φυλακή» μπορεί να 'χουμε είτε με τις εναλλακτικές ποινές (κοινωφελής εργασία, βραχιόλι κλπ.), είτε με συστήματα ημι-ελεύθερης διαβίωσης, είτε στις αγροτικές φυλακές. Για να γίνει όμως ορατή η κατάσταση μέσα στις φυλακές χρειάζεται Δικαστής Έκτισης Κυρώσεων (και όχι Εισαγγελέας) και Σώμα Επισκεπτών (δικηγόροι, σύλλογοι, πανεπιστήμια) που θα ασκεί τον κοινωνικό έλεγχο.

ΕΞΕΔΡΑ: Το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν φαίνεται ότι έχει λάβει το μήνυμα για ανάγκη αλλαγής, στο σωφρονιστικό σύστημα, παρόλο που έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την Επιτροπή Κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ αρνείται να ανοίξει την πόρτα των φυλακών στο Συνήγορο του Πολίτη. Πώς το σχολιάζετε;

Γ.Π.: Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και συγκεκριμένα ο ίδιος ο Υπουργός Δικαιοσύνης Αν. Παπαληγούρας, γύρισε τα πράγματα 30 χρόνια πίσω, απαγορεύοντας στους επιστήμονες, ερευνητές, κοινωνικούς φορείς, να επικοινωνήσουν με τους κρατούμενους. Πρόκειται για μια αυταρχική αντίληψη και για μια ξεπερασμένη πρακτική ανθρώπων της εξουσίας, που φοβούνται τον έλεγχο. Δεν βλέπω όμως και τα άλλα κόμματα, πέραν κάποιων διαμαρτυριών και δηλώσεων, να πιέζουν σ' αυτήν την κατεύθυνση της ορατότητας. Θεωρώ σκόπιμο η Βουλή των Ελλήνων, 13 χρόνια μετά την πρώτη Έκθεση το 1994, να συγκροτήσει Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για να ελέγξει τους ελέγχοντες.