Είμαστε άραγε έτοιμοι για ένα συνεχή διάλογο με τους νέους;

Εκτύπωση | Αποστολή | Μοιράσου

Συνέντευξη στην εφημερίδα "Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ", 14/12/2008

Δεν πρόκειται για ένα ομοιογενές κίνημα, αλλά για συγκυριακή έκρηξη διαφορετικών ομάδων, που κατέβηκαν στους δρόμους για διαφορετικούς λόγους. Με αυτό τον τρόπο σχολιάζει τα πρόσφατα γεγονότα που ακολούθησαν το θάνατο του 15χρονου μαθητή ο κ. Γιάννης Πανούσης, καθηγητής εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθήνων, προσθέτοντας ότι βρισκόμαστε ακόμη πολύ μακριά από ένα παγκόσμιο κοινωνικό κίνημα. Καλεί τα δυο μεγάλα κόμματα να απολογηθούν για την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της αστυνομίας τα 35 χρόνια. Αναφέρεται στα φαινόμενα ανομίας και στη γενικευμένη καχυποψία της ελληνικής κοινωνίας που διατρέχουν οριζοντίως και καθέτως την ελληνική κοινωνία. Προσθέτει ότι τα αριστερά κόμματα καλά θα είναι να ξεκολλήσουν από τα μετεμφυλιοπολεμικά σύνδρομά τους αναλύοντας την πραγματικότητα του κράτους του Δικαίου και της ασφάλειας των πολιτών.

- Τα δραματικά που έζησε η Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες μπορούμε να τα εξετάσουμε ως ένα μεμονωμένο επεισόδιο ή μέρος μιας ευρύτερης κοινωνικής αναταραχής, που, άκόμη βρίσκεται στα πρώτα της στάδια και θυμίζουν παρόμοια γεγονότα όπως στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ;

Κάθε κοινωνία παράγει τα δικά της φαινόμενα, που παίρνουν τις ειδικές μορφές, οι οποίες συνηθίζουν σε αυτήν και ερμηνεύονται με βάση ιστορικά και πολιτισμικά δεδομένα που δεν συναντώνται όμοια σε άλλες κοινωνίες. Μπορεί η φτώχεια, οι ανισότητες, ο κοινωνικός αποκλεισμός και οι διακινδυνεύσεις να συνιστούν κοινά φαινόμενα οε πολλά κράτη -και λόγω της παγκοσμιοποίησης - αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι έχουν την ίδια έκταση, την ίδια ένταση, τα ίδια χαρακτηριστικά, τις ίδιες διαστρωματώσεις, τους ίδιους στόχους. ’λλωστε και οι αφορμές που πυροδοτούν εκρήξεις δεν είναι πάντοτε οι ίδιες, μολονότι έχουν κοινό παρονομαστή τη βία. Ακόμη και το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης, το οποίο είναι πολυταξικό και πολύχρωμο, δεν συγκροτείται πάνω οε κοινή εξειδικευμένη πλατφόρμα - εάν εξαιρέσει κανείς τα γενικά συνθήματα. Για αυτό και κάθε χώρα χειρίζεται με τα δικά της μέσα τις κρίσεις και δεν αντιγράφει καλές ή κακές συνταγές άλλων κοινωνιών. Είμαστε ακόμη πολύ μακριά από ένα παγκόσμιο κοινωνικό κίνημα.

- Σε επίπεδο πολιτικών κομμάτων έχει ανοίξει μια σοβαρή αντιπαράθεση όπου παρατηρείται μια μετάθεση ευθυνών του ενός προς τον άλλο. Υπάρχει "υπάρχει υποκινητής σε αυτή την ιστορία ή οι νέοι ενεργούν ερήμην των κομμάτων;

- Κατ' αποτέλεσμα και εξ αντικειμένου τα δύο κόμματα που κυβέρνησαν 35 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση - κατά ίσο περίπου χρονικό διάστημα το καθένα - οφείλουν να απολογηθούν διά των διατελεσάντων υπουργών Δημόσιας Τάξης γιατί επικρατεί αυτή η κατάσταση στο χώρο της αστυνομίας. Πώς είναι δυνατόν λαϊκά παιδιά που μπαίνουν στα Σώματα Ασφαλείας μέσω των γενικών πανελλήνιων εξετάσεων να μετατρέπονται οε "μπάτσους" ; Φταίει η εκάστοτε φυσική ηγεσία, η εκάστοτε πολιτική ηγεσία, η παγιωμένη νοοτροπία "εμείς είμαστε το κράτος" ή μήπως φταίει και η συχνά αδικαιολόγητη καχυποψία των πολιτών κατά παντός αστυνόμου-και νόμου; Οι αντιπαραθέσεις για το παρελθόν δεν βοηθάνε σε τίποτα, εκτός από πρόσκαιρα κομματικά οφέλη. Μας χρειάζονται ξεκάθαρες θέσεις μακράς πνοής για το μέλλον. Όσον αφορά στα αριστερά κόμματα καλό θα είναι να ξεκολλήσουν από τα μετεμφυλιακά σύνδρομα τους και ν' αναλύσουν την πραγματικότητα του Κράτους Δικαίου και της ασφάλειας των πολιτών με περισσότερο σύγχρονο τρόπο. Σε κάθε περίπτωση η οποιαδήποτε προσπόριση κερδών από την ανιστόρητη και υστερόβουλη επιδοκιμασία, π.χ. Ιντιφάντα, των νεανικών εκρήξεων, δεν πρόκειται ν' αλλάξει διά μαγείας το ρου των πραγμάτων. Χρειάζεται δουλειά πολλή.

- Πόσο κοντά βρισκόμαστε στο να δημιουργηθούν συνθήκες κοινωνικού διχασμού ανάμεσα σε διάφορες κατηγορίες πολιτών και στις ασύντακτες ομάδες από το χώρο της νεολαίας;

- Δεν φοβάμαι τον κοινωνικό διχασμό, αλλά τη διεύρυνση δύο αρνητικών φαινομένων που ήδη έχουν αναπτυχθεί στην ελληνική κοινωνία. Το πρώτο αφορά στην ανομία και στο συμψηφισμό των παρανομιών ως συστατικό στοιχείο της ελληνικής "δημοκρατίας" και το δεύτερο στη γενικευμένη καχυποψία και έλλειψη εμπιστοσύνης όλων προς όλους. Αυτά τα δύο νοσηρά φαινόμενα διατρέχουν οριζοντίως και καθέτως την ελληνική κοινωνία, έχουν εμποτίσει όλες τις γενιές και δύσκολα θα τις απορρίψουμε. Κατά τα άλλα πάντοτε οι γηγενείς αμφισβητούσαν τους μετανάστες, οι ενήλικες τους νέους, οι άντρες τις γυναίκες κ.ο.κ. Αυτό όμως δεν αρκεί για να διασπάσει τον κοινωνικό ιστό. Χρειάζονται και εξωτερικά καταλυτικά γεγονότα και αδύναμο πολιτικό σύστημα. Ας ελπίσουμε ότι δεν φτάσαμε - ακόμη- εκεί και ότι η Ελλάδα και οι Έλληνες έχουν σχέδιο, βούληση και αντοχές επιβίωσης.

- Από τη συντονισμένη δράση που ίσχυε στο παρελθόν στα πλαίσια μιας καλά συγκροτημένης ιδεολογίας περνάμε σε μορφές διαμαρτυρίας-σΰγκρουσης που προσομοιάζουν με συνθήκες κοινωνικού χουλιγκανισμού";

- Δεν πρέπει να βγάζουμε γενικευμένα συμπεράσματα από τα τελευταία γεγονότα διότι οε αυτά συναντήθηκαν - λόγω του τραγικού θανάτου/φόνου-τρεις διαφορετικές ομάδες συμμετεχόντων. Όσοι πενθούσαν το νεαρό μαθητή-συμμαθητές κ.ά. -οι γνωστοί-άγνωστοι κουκουλοφόροι και εγκληματοειδή στοιχεία που μπήκαν για πλιάτσικο. ’ρα δεν πρόκειται για ένα ομοιογενές κίνημα αλλά για συγκυριακή έκρηξη διαφορετικών ομάδων που για διαφορετικούς λόγους κατέβηκαν στο δρόμο. ’λλωστε ούτε κοινά συνθήματα υπήρχαν, ούτε τα ίδια μηνύματα εστάλησαν, ούτε κάποιος στόχος ή στρατηγική ανεφύησαν. Οι συγκροτημένες διαμαρτυρίες-κινητοποιήοεις πάντοτε θα υπάρχουν και οι κοινωνικοί χουλιγκανισμοί (πολιτικών, παπάδων, φιλάθλων, αναρχικών) πάντοτε θα παράγουν στιγμιαία κύματα τυφλής βίας. Ό,τι και να ισχυρίζονται ή να εύχονται ορισμένοι, αυτά τα δύο στρατόπεδα δεν πρόκειται ποτέ να συγχωνευθούν ή να αποκτήσουν υπόγειες διασυνδέσεις. ’λλο είναι το αίτημα για αλλαγή της κοινωνίας και άλλο το αίτημα για καταστροφή της κοινωνίας.

- Για όλα αυτά τα φαινόμενα ποια θα πρέπει να είναι η πιο αποτελεσματική αντίδραση των θεσμικών παραγόντων και των υπόλοιπων κοινωνικών φορέων;

- Επειδή δεν πιστεύω ότι το νεανικό αυθόρμητο ξέσπασμα θλίψης και οργής των μαθητών θα συγκροτήσει αυτοδικαίως κίνημα με βίαιο ή επιθετικό χαρακτήρα, αλλά θα μας υπενθυμίζει πάντοτε ότι υπάρχουν και ζητούν καλύτερο μέλλον και επειδή η νιότη δεν καθοδηγείται, ούτε μπαίνει σε καλούπια, θα πρέπει να καταρτισθεί ένα βραχυπρόθεσμο, ένα μακροπρόθεσμο και ένα διαρκές σχέδιο. Το βραχυπρόθεσμο είναι να συζητήσουμε μαζί τους και να επουλώσουμε τις πληγές που άνοιξε ο θάνατος του φίλου τους. Αυτό προϋποθέτει ειλικρίνεια και σεβασμό. Και όχι κορώνες περί ταξικής επανάστασης, του ότι οι νέοι έχουν σε όλα δίκαιο, περί του ότι η δική μας γενιά είναι πουλημένη. Αυτές οι τηλεοπτικές κυρίως δηλώσεις, απροπροσανατολίζουν και θολώνουν το τοπίο. Το μακροπρόθεσμο σχέδιο σχετίζεται με την Παιδεία, τον Πολιτισμό, τις ίσες ευκαιρίες, την κατοχύρωση δικαιώματος στην ευτυχία - και στην αμφισβήτηση - αλλά και του δικαιώματος στην αξιοπρέπεια και στο όνειρο. Πρέπει να στερέψουν οι πηγές από τις οποίες αναβλύζουν τα δηλητηριασμένα ύδατα του νεποτισμού, της γεροντοκρατίας, της αναξιοκρατίας. Το μόνιμο σχέδιο είναι να πείσουμε τους νέους ότι ο διάλογος θα είναι συνεχής και όχι συγκυριακός. Ότι δεν θα τους κλείσουμε την πόρτα μόλις σβήσουν οι φωτιές και οι μνήμες. Είμαστε άραγε έτοιμοι για κάτι τέτοιο;