Διεφθαρμένα Πανεπιστήμια
Ημερομηνία: 05-07-2008 | Κατηγορία: Συνεντεύξεις Εκτύπωση | Αποστολή |
Μοιράσου
Στην εφημερίδα "Ο Κόσμος του Επενδυτή", 05/07/2008
Για τη σοβαρή κρίση που διέρχεται το πανεπιστήμιο και τις σοβαρές πτυχές της, που δεν αναδείχθηκαν ούτε στις κινητοποιήσεις για τον νόμο-πλαίσιο, έχουμε αναφερθεί στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων. Η κρίση αυτή δεν είναι σημερινή, θα μπορούσε σχηματικά να ισχυριστεί κανείς ότι αρχίζει στις αρχές της δεκαετίας του '90. Όσοι έχουν βιώσει τα πανεπιστημιακά πράγματα το γνωρίζουν. Ένας από αυτούς, με ιστορικό μεράκι για τα πανεπιστημιακά δρώμενα και πολύπλευρη εμπειρία, είναι και ο Γιάννης Πάνουσης (εκ των συντακτών του νόμου-πλαισίου του '82), ο οποίος επιστρέφει ανανεωμένος έπειτα από την αυτοδιοικητική εμπειρία. Η μικρή «μονογραφία» των είκοσι σελίδων με τις 219(!) παραπομπές που υπογράφει υπό τον τίτλο «Διεφθαρμένα Πανεπιστήμια» στο τελευταίο τεύχος της "Σύγχρονης Εκπαίδευσης" είναι σε πολλά σημεία της καταπέλτης.
Και αυτό γιατί το κείμενο αυτό καταπιάνεται με την ουσία του προβλήματος. Το πανεπιστήμιο του χρέους και της αφοσίωσης, της αφιλοκέρδειας, της επιστημονικής αμφισβήτησης και της ανιδιοτέλειας αποτελεί παρελθόν, τα πράγματα άλλαξαν. Σήμερα μιλάμε για μια «συντεχνιακή διακυβέρνηση» το «πανεπιστήμιο μέσα στο πανεπιστήμιο, ως υποσύστημα εξουσίας και ελέγχου, ως διαμεσολάβηση και κατάχρηση θέσης που παρασιτεί στις αίθουσες και τα προαύλια ενδυόμενο την τήβεννο της αυτοτέλειας. Η πώληση υψηλών ακαδημαϊκών θέσεων και αξιωμάτων συνδέεται με το πανεπιστημιακό status των μεγάλων αλλά και με τις κοινωνικές ανταλλαγές».
Χρειάζεται, λέει ο Πανούσης, ένας «συνταγματικός πατριωτισμός» που δεν σχετίζεται τόσο με την αναθεώρηση του άρθρου 16 όσο (και) με ένα νέο ακαδημαϊκό συμβόλαιο ευθύνης και διαφάνειας που θα προσυπογράφουν όλοι οι συμμετέχοντες και που θα πείθει την κοινωνία ότι το πανεπιστήμιο αξίζει να λειτουργεί σε καθεστώς αυτοδιοίκησης. Αν το τρίπτυχο προγραμματισμός-απολογισμός-αξιολόγηση μειώνει τους κινδύνους, τότε κρίνονται αναγκαία η λογοδοσία, ο περιορισμός της διακριτικής ευχέρειας, ο διαρκής έλεγχος των υπερβάσεων και καταχρήσεων, η διαφάνεια, η υιοθέτηση ποιοτικών κριτηρίων, η καθιέρωση κωδίκων δεοντολογίας.
Αν φταίει το θεσμικό πλαίσιο να το αλλάξουμε, δεν είναι. εκεί το πρόβλημα, αλλά στον «πανεπιστημιακό νόμο» (τις εσωτερικές συμφωνίες και ισορροπίες), στον οποίο σκοντάφτει ο όποιος νόμος της πολιτείας. Όταν το κύρος και το γόητρο του ιδρύματος, του τμήματος, του ερευνητικού ινστιτούτου, συνδέεται με το lobbying και τα αδιαφανή κέντρα, όταν το ατιμώρητο αποθρασύνει τους δράστες, όταν αλληλεξαρτήσεις και αλληλοεξυπηρετήσεις προσλαμβάνουν χαρακτηριστικά κουλτούρας και αναπόσπαστο μέρος της σταθερότητας του συστήματος, όταν το κράτος εν κράτει και η κατοχύρωση της θεσμοποίησης της διαφθοράς βαφτίζονται αυτοδιοίκηση, όταν, όταν, τι μπορεί να φέρει μια αλλαγή;
Η διαφθορά διασπάται όταν η άνιση κατανομή των καρπών προκαλεί εσωτερικούς τριγμούς δημοσιοποίηση, όταν «ακυρώνονται» τα διδακτορικά στα παιδιά και τα εγγόνια, όταν περιορίζονται πάτρωνες, φίλοι, μεσάζοντες, διασυνδέσεις, όταν τα μέλη ΔΕΠ δεν πατάνε στο κατώφλι για ένα μάθημα τον χρόνο, όταν η ακαδημαϊκή δεοντολογία, η λογοδοσία, ο έλεγχος... πρυτανεύουν. Γιατί όχι στην καθιέρωση του πλήρους ασυμβίβαστου στους πανεπιστημιακούς με ελεγχόμενες εξαιρέσεις; Ζητούμενο είναι όχι οι «δημοκρατικές» διαδικασίες, αλλά η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Είναι ώρα ευθύνης και λόγου με ακρίβεια, ώρα αυτοκάθαρσης.
’λλως, οι φοιτητές θα συνεχίσουν να διδάσκονται από τους ίδιους τους καθηγητές τους την κουλτούρα της διαφθοράς στους διαδρόμους των ιδρυμάτων. Να κηρυχθεί από την πολιτεία «έτος πανεπιστημιακής διαφάνειας» το 2010, προτείνει ο Πανούσης. Και γιατί, λέμε εμείς, οι υγιείς δυνάμεις που ενστερνίζονται τα παραπάνω -με φερέλπιδες λέκτορες και έμπειρους καθηγητές- να μη φτιάξουν ένα νέο πανεπιστήμιο (όχι κερδοσκοπικό, προφανώς); Νομικές μορφές, θεσμικά, οικονομικά προβλήματα ξεπερνιούνται, άλλωστε οι ίδιοι δεν τα εισηγούνται στις πολιτικές ηγεσίες;
Για την αντιγραφή Φ.Κ.