Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Η ηθική των «πετυχημένων» και η λογική των κυβερνώντων



Άλλος το λέει δικαιοσύνη,
άλλος πληρωμή, άλλος εκδίκηση.
Δ. Πιστικός, Διαβάζοντας την Αντιγόνη με το φεγγάρι.

Η θεωρητική κατασκευή της προβολής και καταξίωσης των «πετυχημένων της ζωής», σε μια κοινωνία διακριτών διαστρωματώσεων και σε μια χώρα μεγάλων πολιτικών ανατροπών, καταλήγει στο αμφίβολης ηθικής αποτέλεσμα της επιβράβευσης, είτε των άκαπνων γόνων ψευτομεγαλοαστικής προέλευσης, είτε των καπάτσων-σαλταδόρων-μαυραγοριτών-αστέρων μιας «θεοποιημένης» παρα-οικονομίας.

Η ανάδειξη των τεχνοκρατών σε μαγικό πασπαρτού για την επίλυση ιστορικο-δομικών κοινωνικών προβλημάτων, όχι μόνο δίνει εξουσία σε άτομα μονόχνωτης φιλοσοφίας, αλλά και προσδίδει στις πολιτικο-ιδεολογικές διεργασίες χαρακτήρα προγνώσιμων – άρα και ελέγξιμων – αυτοματοποιημένων συστημάτων.

Η εμμονή σε «γραμμικές λογικές», σε σύγχρονες αλήθειες και σε «τετράδια απόδοσης» -σε συνδυασμό με μια κυριλέ σοβαροφάνεια- αφενός καλλιεργεί μια εφήμερη και επίπλαστη politically correct συμπεριφορά κι αφετέρου, διακρίνει τους πολιτικούς/πολίτες σ’ αυτούς που υποκρίνονται ότι «έπιασαν το μήνυμα των καιρών» και σ’ αυτούς που τους κατηγορούν ότι είναι «αδιόρθωτα ρομαντικοί». Παλιές παρεούλες συναντήθηκαν και πάλι στις κοσμικές στήλες, για να αφορίσουν το παρελθόν (στη διαμόρφωση του οποίου συμμετείχαν) και να παπαγαλίσουν πολιτικά σλόγκαν του νέου καθεστώτος (το οποίο αγκαλιάζουν και τους αγκαλιάζει).

Οι διατάσσοντες οικονομικές θυσίες, οφείλουν όμως ν’ αποδείξουν με το δικό τους παράδειγμα ότι πιστεύουν σ’ αυτή τη «στρατηγική της αφυδάτωσης» (και συστρατεύονται με τον απλό κόσμο).

Εντάξει οι έχοντες και οι κατέχοντες τα πολλά; Δεν θα ψάξουμε στο παρελθόν και δεν θα μπλοκάρουμε το παρόν; Απλώς τους (προ)ειδοποιούμε για το μέλλον, δηλαδή τους προφυλάσσουμε;

Λιγότερο εντάξει με τους κατιτί έχοντες; Αυτοί, μήπως κινδυνεύουν να τιμωρηθούν για την α(πο)τυχία τους να γίνουν πλήρως κατέχοντες; Τους υποπτεύονται ως μικρομεσαίους και τους κατασκοπεύουν όλοι, ή κι αυτοί συνεχίζουν να κινούνται αυθαίρετα;

Καλύτερα από τον καθένα την έχουν πάντως οι περι-έχοντες και οι επ-έχοντες (δηλαδή οι αντ’ αυτών). Οι πρώτοι, ζουν παρασιτικά γύρω από τους έχοντες και οι δεύτεροι, χρησιμοποιούν ξένη ταυτότητα (όνομα, παρέα ή ομάδα) για να περνάνε φίνα (καθώς επέχουν θέση άλλου).

Αν, τέλος, κάποιους πρέπει να κυνηγήσει πρώτους η νέα πολιτική, αυτοί είναι οι παρ-έχοντες. Όσοι επιτρέπουν, ανέχονται, κάνουν τα στραβά μάτια, ανοίγουν «παραθυράκια». Κι αυτοί συνήθως δεν είναι μακριά. Ζουν πλάι στην κάθε εξουσία. Αν αυτό δε γίνει, τότε να μην αναρωτηθούν γιατί όλοι μας θα είμαστε απ-έχοντες από τη νέα εποχή των νέων ευκαιριών για νέους και εκσυγχρονισμένους έχοντες και κατέχοντες.