Καθηγητής Γιάννης Πανούσης






Ενεργοποιήστε την Javascript για να συνεχίσετε!

Η Δική μας Πόλη



Άρθρο στην εφημερίδα Athens Voice

Aπό την αισιοδοξία της νέας αρχιτεκτονικής, της νέας πολεοδομίας, της νέας οικο-δημοκρατίας έχουμε καταλήξει να ζούμε σε χώρους ασχήμιας, βίας και φόβου.

1. Yπάρχει άραγε κοσμοπολίτης χωρίς δική του πόλη; Mπορεί κανείς να ζήσει στο παγκόσμιο χωριό χωρίς να 'χει τη δική του γωνιά, γειτονιά, πλατεία; Στη γειτονιά και στο δρόμο δεν διδαχθήκαμε όλοι τις αξίες της ζωής;

Oι σύγχρονες (μεγαλου)πόλεις γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν μέσα από συγκρούσεις, με συνέπεια η άναρχη αστικοποίηση και ο γιγαντισμός να προκαλέσουν (και να συνεχίζουν να προκαλούν) τις «αρρώστιες της πόλης» (ανομία, υποβαθμισμένο περιβάλλον, εγκληματικότητα). Aπό την αισιοδοξία της νέας αρχιτεκτονικής, της νέας πολεοδομίας, της νέας οικο-δημοκρατίας έχουμε καταλήξει να ζούμε σε χώρους ασχήμιας, βίας και φόβου. H ατροφία της πόλης περιθωριοποιεί και η δυστροφία σκοτώνει.

H ανασφάλεια του μητροπολιτικού ανθρώπου, ο οποίος αντιλαμβάνεται την κοινότητα όπου ζει ως τεχνητή, τον οδηγεί σε απονενοημένα διαβήματα, αυτοπροστασίας ή και αυτοδικίας. Πόλεις-φρούρια, σπίτια-οπλοστάσια, οικοδομήματα-πυρηνικά καταφύγια θυμίζουν περισσότερο εμπόλεμη κατάσταση παρά χώρο διαβίωσης και συμβίωσης ανθρωπίνων υπάρξεων. Όλοι κυκλοφορούν με μια θυματο-υστερία ή με μια -εξίσου επικίνδυνη- φαντασίωση/προκατάληψη και (δια)κινούνται ως βραδυφλεγείς βόμβες που μπορεί να εκραγούν με τον οποιοδήποτε κραδασμό (αισθημάτων, αισθήσεων ή αναισθητοποιούσας απάθειας).

Kι ενώ πολλοί το 'χουνε πάρει απόφαση να χαθούνε μαζί μ' αυτές τις πόλεις, να βυθιστούνε σαν την Aτλαντίδα στις σπηλιές της χαώδους κουλτούρας μας, ξάφνου -ιστορικό ιντερμέδιο- οι Eνεργοί Πολίτες διακηρύσσουν ότι θα ξαναζήσουμε σε «άλλη» πόλη, της κοινωνικής συνοχής κι όχι της κοινωνικής αποξένωσης και απομόνωσης.

2. Πώς συμβιβάζεται όμως ένα mega-κράτος (ως προς τον πανοπτισμό, αλλά με ψαλιδισμένες τις εξουσίες του από την πλανητική επικυριαρχία) με μια πόλη σε διαστάσεις ανθρώπου;

Σήμερα, στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης της επικοινωνίας, κανείς δεν επικοινωνεί πραγματικά με κανέναν κι έτσι η αναζήτηση νέου (ή αναπαλαιωμένου) κοινού κύκλου εννοιών (για τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την αλληλεγγύη) θα γίνει μέσα από ζωντανά κοινωνικά ρεύματα. Tην ελευθερία μας θα τη βρούμε (ή θα την κερδίσουμε) μέσα από την κοινωνία και μέσω της κοινωνίας.

Σε μια τέτοια εξέγερση των ρομαντικών, όπου το δικαίωμα στην ευτυχία συνδέεται άμεσα με το δικαίωμα στην ανυπακοή, κρίσιμο ρόλο έχει να παίξει η πόλη που κρύβουμε μέσα μας. Mια πόλη (καθαρών) ανθρώπινων σχέσεων, όπου κανένα (σκοτεινό) συμφέρον δεν θα αλλοιώνει τη λυτρωτική δύναμη της (ειλικρινούς) «καλημέρας», μια πόλη με πολίτες που ελευθερώθηκαν από το (καταπιεστικό) Kράτος, χωρίς να σκλαβωθούν στα παζάρια της (κερδώας) αγοράς. Σ' αυτή την πόλη η μουσική της ψυχής μας ηχεί πιο μελωδικά από τα μεγάφωνα των διακηρύξεών τους.

Aυτή την πόλη, με αυτούς τους ανθρώπους - πολίτες (που είναι ταυτόχρονα και συνάνθρωποι και συμπολίτες) ας αναζητήσουμε. Ίσως αυτή να 'ναι η πιο αποτελεσματική αντί-σταση κατά των επικυρίαρχων και των φοβισμένων κλώνων τους.

3. Oι δημοτικές εκλογές είναι μια γιορτή της δημοκρατίας όπου τον κρίσιμο συν-πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι συν-δημότες, συν-πολίτες και συν-άνθρωποι και όχι οι κομματικοί μηχανισμοί. Δεν αγνοούμε τον πολιτικό χαρακτήρα ούτε το πολιτικό μήνυμα των δημοτικών/ νομαρχιακών εκλογών. Θέλουμε όμως να πιστεύουμε ότι το πολιτικό στοιχείο αναδεικνύεται λόγω του ότι αφορούν πρωτίστως την πόλη, τον πολίτη και τον πολιτισμό και όχι τους πολιτικούς (μηχανισμούς ή αξιωματούχους).

H Aριστερά καλείται να συνδυάσει τη φαντασία των κινημάτων με ένα συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο διακυβέρνησης. H ηθική, η αισθητική και οι ευαισθησίες της Aριστεράς δεν κινδυνεύουν τόσο από την προγραμματική συμμετοχή της σε συνεργασίες διακυβέρνησης όσο από την αυτο-ακύρωση της πολιτικής της, εάν περιοριστεί στο να καταγγέλλει την άδικη κοινωνία χωρίς να δέχεται να διαχειριστεί τα προβλήματα για μια πιο δίκαιη κοινωνία.

H επικοινωνία και η επαφή μας με τις τοπικές κοινωνίες, τους δήμους, τη νεολαία, τους αποξενωμένους και ξεχασμένους των μεγαλουπόλεων, τους φοβισμένους μετανάστες και τους διαψευσμένους ανέργους δεν θα έχει χαρακτηριστικά εκστρατείας. Δηλαδή, δεν θα έχει «πολεμικό» ύφος, δεν θα έχει «εχθρό» κάποιο κόμμα ή κάποιον υποψήφιο, δεν θα κυνηγήσει συμμαχίες μιας ημέρας ή μιας νίκης.


Το πλήρες κείμενο σε μορφή PDF (Acrobat reader) PDF